* * Μυθομανία: Αχαλίνωτη Φαντασία, ή Ψυχοπαθολογική Διαταραχή ?!

 

Γνωστή σε όλους μας η έκφραση «της Χαλιμάς τα παραμύθια» .. 

ας δούμε όμως από πού προέρχεται, και τις διαφορές μεταξύ Μυθοπλασίας και Μυθομανίας !!
 
 
Αγαπημένοι μου αναγνώστες φίλοι και φίλες μου.
Η έκφραση «της Χαλιμάς τα παραμύθια» προέρχεται από αληθινή ιστορία, μέσα απ’ την οποία εξετάζουμε τα προφίλ των πρωταγωνιστών της, για να καταλήξουμε στο συχνό φαινόμενο της  εποχή μας την Μυθομανία, που διαφέρει απ' την Μυθοπλασία !!
 
Η Μυθοπλασία για μια μεγάλη μερίδα ατόμων είναι τρόπος ζωής !!.

Σε περιπτώσεις βέβαια, όπου χρησιμοποιείται για δημιουργίες σεναρίων, διηγημάτων, μυθιστορημάτων κ.λ.π. θεωρείται χάρισμα, και ασφαλώς είναι θεμιτό να αποσκοπεί σε οικονομικό όφελος ο μυθοποιός. Όμως σε αρκετές άλλες περιπτώσεις έχουμε τον μυθοπλάστη, που αποβλέπει στο να υποστηριχθεί η ψεύτικη προσωπικότητα του, ή για να μην αποκαλυφθούν οι ψευδολογίες του.
 
Το παρόν άρθρο μου πιθανόν να σας εκπλήξει, διότι όσο απολύτως συνειδητά χρησιμοποιείται η Μυθοπλασία στις πρώτες περιπτώσεις, άλλο τόσο συνειδητά γίνεται τρόπος ζωής των ψευδολόγων, ώστε να εξυπηρετηθούν οι προσωπικοί τους σκοποί.
 
Ωστόσο, η Μυθομανία (παθολογική ψευδολογία) όπου ο Μυθομανής ζει κυριολεκτικά μια φανταστική ζωή γεμάτη ψεύτικες καταστάσεις, χαρακτηρίζεται ως μορφή διαταραχή της προσωπικότητας που περιλαμβάνει την ψυχαναγκαστική μυθοπλασία, όχι απαραίτητα για να κερδίσει κάτι, αλλά κυρίως για να αισθανθεί την ικανοποίηση ότι μπορεί να ξεγελά. 
 
Συνεπώς, σίγουρα έχει ενδιαφέρον να γνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά των παθολογικών μυθομανών καθώς βρίσκονται ανάμεσα μας, και μάλιστα πρόκειται για μία από τις δυσκολότερες περιπτώσεις, διότι ο μυθομανής αρνείται να συνεργαστεί με ψυχολόγους - ψυχαναλυτές, για όλους τους λόγους που θα δείτε παρακάτω.
Και κλείνοντας τον πρόλογο μου, στο σημείο αυτό οφείλω να διευκρινίσω ότι η μυθοπλασία κατά την παιδική ηλικία, θεωρείται απολύτως φυσιολογική.
 
~ ~ Στην Ψυχιατρική ορολογία, η Μυθομανία θεωρείται παθολογικό ψέμα, και είναι συνώνυμο με τον όρο Φανταστική Ψευδολογία «pseudologia phantastica».

Διαβάστε περισσότερα >>  
 
Της Χαλιμάς τα παραμύθια:
 
Και αφού λοιπόν πρόκειται για αληθινή ιστορία, πριν μπώ στο θέμα μας, την εξιστορώ εν’ συντομία:

 
* * Λέγεται πως ο Σουλτάνος Σαχριάρ ήταν ένας πολύ ωραίος και ελκυστικός άνδρας. Ιδιαίτερα μορφωμένος, και σταθερός στα συναισθήματα του για την εποχή του. Μετά όμως από μια τραυματική του εμπειρία, και συγκεκριμένα, μετά την εγκατάλειψη του από την πρώτη του γυναίκα που την είχε ερωτευτεί παράφορα, και δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι υποκρινότανε .. μετέτρεψε την πίκρα του σε βάρβαρη τακτική. 

Και συγκεκριμένα, αποφάσισε να παντρεύεται κάθε βράδυ και μία διαφορετική γυναίκα με την προϋπόθεση, εάν εκείνη δεν είχε να του διηγηθεί κάποια ιδιαίτερα συναρπαστική μυθοπλασία ή κάτι και άγνωστο για εκείνον, να την σκοτώνει πριν την αυγή !!.

Κάποια στιγμή ο Σουλτάνος άκουσε για την Χαλιμά, μια γυναίκα πανέμορφη με πολλές γνώσεις αλλά και μεγάλη φαντασία. Απροκάλυπτα την έκλεψε ο Σουλτάνος και την ανάγκασε να τον παντρευτεί. Η Χαλιμά βέβαια ήταν ενήμερη για το σπάνιο βίτσιο του Σουλτάνου. Και το ίδιο βράδυ που την κάλεσε στην κρεβατοκάμαρα του, πριν ακόμη την αγγίξει ερωτικά, της ζήτησε να του διηγηθεί κάτι που δεν το είχε ακούσει ποτέ άλλοτε στην ζωή του !!.
Απειλώντας την Χαλιμά πως όταν δεν θα έχει πλέον τίποτα ενδιαφέρον να του διηγηθεί θα της κόψει το κεφάλι.. εκείνη προκειμένου να σώσει την ζωή της, άφησε την φαντασία της να καλπάζει αχαλίνωτη. 
Και έτσι για 1.001 νύχτες "παραμύθιαζε" τον Σουλτάνο με έναν τόσο μαγευτικό τρόπο που δεν χόρταινε να την ακούει, κι αυτό ήταν ένα απ' τα πιο δυνατά σημεία της που τον έκαναν να μην θέλει πλέον να την αποχωριστεί !!.
 

Κάποτε όμως ακόμη και τα παραμύθια κουράζουν, αλλά και κατόπιν αυτών.. οι αλήθειες τρομάζουν:

Η Χαμιλά μετά από χίλες νύχτες, αποφάσισε προφανώς να μιλήσει στον Σουλτάνο για τον παράφορο έρωτα που ένιωθε για εκείνον. Ήταν όμως και η τελευταία της νύχτα, καθώς ο Σουλτάνος πριν την αυγή την σκότωσε. Πιθανολογείται ότι ο λόγος ήταν διότι αντιλήφθηκε πως το ψέμα της ήταν τόσο πιστευτό όσο και η αλήθεια της.. κι απ’ την στιγμή που δεν μπορούσε να τα διαχωρίσει, αυτό τον τρόμαξε. Επέλεξε δηλαδή ο Σουλτάνος να απαλλαχθεί απ' τις αμφιβολίες, παρά να ζεί ανάμεσα και στο ψέμα της και την αλήθεια της !!.

(Παρένθεση): Μάλιστα οι χίλιες και μία νύχτες έμειναν έκτοτε στην ιστορία, ως νύχτες παράφορου έρωτα στην σφαίρα της φαντασίας. Με τον ίδιο τίτλο πωλήθηκαν αρκετά βιβλία, όπως και γυρίστηκαν διάφορες ταινίες βασιζόμενες στο ιστορικό.

 
ΕΡΩΤΗΜΑ: Μυθομανής, ή όντως χαρισματική μυθοποιός η ερωτευμένη η Χαλιμά ?!

      Σύμφωνα με τα παραπάνω, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε πως η καημενούλα η Χαλιμά, προκειμένου να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον του Σουλτάνου, αναγκαζόταν να πλάθει ιστορίες (μυθοπλασίες), με σκοπό να σώσει την ζωή της.
Ωστόσο, εξετάζοντας τα προφίλ των πρωταγωνιστών από ψυχιατρικής πλευράς, τα συμπεράσματα είναι ότι η Χαλιμά ήταν τελικά μυθομανής. Ο έρωτας της για τον Σουλτάνο, θα μπορούσε σίγουρα να είναι ένα ακόμη κίνητρο για να "γαντζωθεί" επάνω του για το υπόλοιπο της ζωής του. Και θα μπορούσαμε να τον χαρακτηρίσουμε ως Σύνδρομο της Στοκχόλμης (όταν το θύμα ερωτεύεται τον θύτη του). 

Όμως, όση ανεξάντλητη φαντασία και να διαθέτει ένα άτομο, δεν μπορεί να λειτουργήσει κάτω από συνθήκες εξαναγκασμού αλλά και φόβου για την ζωή του. Η Χαλιμά αντιθέτως, το 

απολάμβανε να πλάθει ακόμη ένα νέο παραμύθι έως την επόμενη νύχτα, την εξιτάριζε που κατάφερνε να "ταξιδεύει" τον Σουλτάνος μέσα από αυτό, της έδινε ικανοποίηση που το κάθε νέο διαπίστωνε πως ήταν ακόμη πιο ενδιαφέρον από κάθε προηγούμενο. 

 

ΕΡΩΤΗΜΑ: Μισογύνης, ή λάτρης της Μυθοπλασίας ο Σουλτάνος ?!.
 
Ο ορισμός του Μισογύνη είναι: Ο άντρας που ανεξαρτήτως του ερωτικού προσανατολισμού του, είναι μόνιμα τοποθετημένος απέναντι στην γυναίκα με αρνητική διάθεση. Η γυναίκα για εκείνον είναι απλά αντικείμενο ηδονής, την συμπεριφέρεται με απαξίωση με κάθε ευκαιρία, ακυρώνει οτιδήποτε κάνει ή σκέφτεται, σε σημείο να χλευάζει ακόμη και την εμφάνιση της παρότι θα είναι εντυπωσιακή.    
 
      Όσο λοιπόν αφορά τον Σουλτάνο, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε πως μετά την ερωτική του απογοήτευση, τον διακατείχε μίσος για το γυναικείο φύλλο. Ωστόσο, αυτό αντικρούεται με το γεγονός ότι συχνά – πυκνά αναζητούσε νέα σύντροφο, έως να βρεί την γυναίκα που θα τον κάνει να ταξιδεύει σε φανταστικούς μαγικούς τόπους κάθε βράδυ !!. 

Και αφού μάλιστα είχε αρκετά υψηλό δείκτη νοημοσύνης και πολλές γνώσεις (όπως διαπιστώνεται απ’ το βιογραφικό του), το βέβαιο είναι ότι αποζητούσε την μαγεία του παραμυθιού μέσα από την στενή προσωπική του σχέση. Επομένως συμπεραίνουμε ότι ήταν λάτρης της μυθοπλασίας. 

Δηλαδή, όπως και στις μέρες μας, ενώ αρκετοί άνθρωποι ενθουσιάζονται (π.χ.) απ’ τα έργα επιστημονικής φαντασίας – από τους υπερήρωες των ταινιών κ.ά.. παρότι γνωρίζουν ότι όλα τα παραπάνω ανήκουν στην σφαίρα της φαντασίας. Ωστόσο προτιμούν να παρακολουθήσουν μυθοποιημένα σενάρια ακόμη και πρωταγωνιστές καρτούν, αντί μια εξιστόρηση πραγματικών θλιβερών γεγονότων. 
 
       Πιθανότατα λοιπόν, η Χαλιμά θα γραφόταν στην ιστορία ως η τελευταία γυναίκα της ζωής του Σουλτάνου Σαχριάρ. Ήταν μια πανέμορφη κοπέλα άλλωστε, και ο Σουλτάνος ήταν μαγεμένος απ’ την αστείρευτη φαντασία της. Θεωρείται βέβαιο ότι είχε αντιληφθεί πως η γυναίκα αυτή ήταν παθολογικά μυθομανής, αλλά ως λάτρης της μυθοπλασίας, η Χαλιμά ήταν ακριβώς αυτό που ζητούσε.  

Ωστόσο όμως, δεν μπόρεσε να δεχτεί ως φυσιολογικό τον έρωτας της προς τον δήμιο της (για το πρόσωπό του δηλαδή), διότι θα ήταν το τέλος του όμορφου παραμυθιού και η αρχή της δικής του δυστυχίας, φοβούμενος πως για άλλη μια φορά θα έπεφτε έρμαιο ενός κατά φαντασία έρωτα !!.     

 
* * Και κλείνοντας με τα συμπεράσματα του παραπάνω ιστορικού, θα ήθελα να προσθέσω πως οι ερωτικές απογοητεύσεις ειδικότερα στις μέρες μας, οφείλονται κυρίως στο ότι δημιουργούμε με την φαντασία μας τον ιδανικό έρωτα. Ερωτευόμαστε με την ιδέα του έρωτα, και όχι το πρόσωπο που θα έπρεπε να τον αντιπροσωπεύει. Και ενώ σε αρκετές περιπτώσεις αντιλαμβανόμαστε ότι μας σερβίρουν «παραμύθια με πράσινα άλογα».. ωστόσο άλλοτε μας αρέσει να τα ακούμε - και άλλοτε εμείς οι ίδιοι, αναγκάζουμε τους άλλους με την συμπεριφορά μας να “μυθοποιήσουν” τα συναισθήματα τους για το πρόσωπο μας, έτσι ώστε έστω προσωρινά, να ικανοποιήσουν τα ζητούμενα μας !!.  

 

* * Μυθομανία = παθολογική φανταστική ψευδολογία: 
 
        Παρότι η κοινωνία αποδοκιμάζει το ψέμα, μελέτες δείχνουν ότι οι ενήλικοι κατά μέσο όρο λένε ένα ψέμα την ημέρα, ενώ τα νεότερα άτομα λένε συχνότερα ψέματα. Βέβαια, ο σκοπός για τον οποίο κάποιος λέει ψέματα μπορεί να διαφέρει. Παραδείγματος χάριν, είναι τα κατά συνθήκη ψεύδη.. είτε για να νιώσει ο άλλος καλύτερα, είτε για να αποφευχθούν κάποιες δυσάρεστες συνέπειες, είτε για να περισώσουμε μια κατάσταση κ.ά. Ωστόσο, η ουσία είναι ότι πρόκειται για απόκρυψη της αλήθειας, απολύτως συνειδητά.

~ ~ Και εδώ έχω να συμπληρώσω πως όταν προστατεύουμε τα αυστηρώς προσωπικά μας δεδομένα, ή κρατάμε αθέατη την οικογενειακή μας κατάσταση, αυτό είναι απολύτως θεμιτό και ουδεμίαν σχέση έχει με την μυθομανία.
 
Σε αντίθεση με τα συνηθισμένα ψέματα που διατυπώνονται για κάποιον λόγο, τα παθολογικά ψεύδη είναι πιθανό να είναι τελείως ανούσια. Η μυθομανία έχει διάφορες μορφές, και από μόνη της, δεν αποτελεί ψυχιατρική διάγνωση, αλλά θεωρείται ως σύμπτωμα κάποιου είδους διαταραχής προσωπικότητας, ή ένδειξη κάποιας ανερχόμενης ψύχωσης,  που έχει ως συνέπεια την αποδυνάμωση της αντίληψης της πραγματικότητας.
 
Η μυθομανία, ως μια ξαφνική διαταραχή προσωπικότητας (σε ανύποπτο χρόνο) έχει αποτελέσει αντικείμενο μελέτης πάνω από ένα αιώνα. Αντικείμενο προβληματισμού επίσης έχει αποτελέσει το ερώτημα, κατά πόσο οι μυθομανείς έχουν την ικανότητα να ελέγξουν τα ψέματα τους. Για την ακρίβεια, υπάρχουν μελέτες που υποστηρίζουν πως σε αρκετά άτομα που λένε παθολογικά ψέματα, δεν υποβόσκει κάποια άλλη ψυχιατρική διαταραχή. Και κάποιοι άλλοι έχουν οδηγηθεί στο συμπέρασμα πως υπάρχει μια βαθύτερη εσωτερική ικανοποίηση, για αυτόν που λέει τα ψέματα.
 
Σε κάθε περίπτωση ωστόσο, το παθολογικό ψέμα χαρακτηρίζεται από ένα μακροχρόνιο ιστορικό, συχνών και επαναλαμβανόμενων ψευδών δηλώσεων,  για τις οποίες δεν μπορεί να αναγνωριστεί κάποιο φανερό όφελος ή κίνητρο κατά την εποχή που εκδηλώθηκε το φαινόμενο. Και αυτό δυσκολεύει ακόμα περισσότερο την κατανόηση του συγκεκριμένου φαινόμενου.

Στην Ψυχιατρική ορολογία: 

Το παθολογικό ψέμα είναι συνώνυμο με τον όρο φανταστική ψευδολογία  (pseudologia phantastica), και είναι μία από τις δυσκολότερες κλινικές περιπτώσεις, διότι ο μυθομανής αρνείται να συνεργαστεί με τους ψυχολόγους, για όλους τους λόγους που θα δείτε παρακάτω. Συνεπώς ως εκ’ τούτο, σπανίζουν και οι έμπειροι ψυχοθεραπευτές για την συγκεκριμένη πάθηση.

 
Τα χαρακτηριστικά των μυθομανών: 

        Μπορεί κάλλιστα να υποστηριχθεί πως οι μυθομανείς διακρίνονται για την ανασφάλεια τους, την χαμηλή τους αυτοεκτίμηση,  και την άσχημη εικόνα που έχουν για την εμφάνιση τους. Οπότε το ψέμα χρησιμοποιείται προκειμένου να αυξηθεί η προβολή του εαυτού τους στον κοινωνικό τους περίγυρο, όπως και να γίνουν αντικείμενο θαυμασμού και αποδοχής. Με απλά λόγια, το ψέμα δίνει την δυνατότητα στο άτομο, να είναι αυτό που θα ήθελε να είναι, διότι δεν είναι ικανοποιημένο με αυτό που πραγματικά είναι.

Κάποιοι από αυτούς, μπορεί να έχουν συνείδηση των υπερβολών ή των διαστρεβλώσεων τους, χωρίς όμως να νιώθουν την παραμικρή ενοχή. Θεωρούν πως αυτό που κάνουν είναι κάτι απολύτως φυσιολογικό, αλλά και αναφαίρετο δικαίωμα τους !!.
 
Σε αρκετές περιπτώσεις (θά ‘λεγα), σίγουρα υπάρχει κάποιο σοβαρό τραύμα στην νεανική τους ζωή, συνήθως απ΄ την παιδική ή νεαρή ηλικία, που τους οδηγεί στην ανάγκη μιας εφευρεμένης εκδοχής, με σκοπό την επούλωση της οδυνηρής πραγματικότητας. Ωστόσο, τις όποιες διαστρεβλώσεις ή ωραιοποιήσεις εφευρίσκουν για να τις διηγούνται, σύντομα τις πιστεύουν και οι ίδιοι. Βέβαια υπάρχουν και αρκετές περιπτώσεις που βλέπουμε το εντελώς αντίθετο. 

Δηλαδή: 
Ο βαθύτερος φόβος του αποκλεισμού τους απ’ τους άλλους, και κυρίως η αίσθηση της μοναξιάς, οδηγεί τους μυθομανείς στην ανάγκη να  εφεύρουν “πονεμένες ιστορίες”, έτσι ώστε να τραβήξουν την προσοχή επάνω τους, καθώς η λύπη, ο οίκτος, η συμπόνια, είναι απ’ τα συναισθήματα που δημιουργούν έντονες συμπάθειες. Τόσο δυνατές, όσο και η αγάπη !!. 
 
Επομένως, είναι ένας ψυχαναγκαστικός τρόπος διαστρέβλωσης της εικόνας του εαυτού τους, ή ακόμη και ολόκληρης της ζωής τους.. με οποιονδήποτε αποδεκτό απ’ τους άλλους τρόπο. Τα ψεύδη μπορούν να αφορούν κάτι που είναι ασήμαντο για τους άλλους (όπως προαναφέρω), αλλά και κάτι πολύ σημαντικό, που μπορεί να βλάψει κατά κάποιον τρόπο τα άτομα στο κοινωνικό του περιβάλλον.
* * Σημειωτέο, δεν πρέπει να συγχέουμε την μυθομανία με την συνήθεια των μικρών παιδιών να πλάθουν φανταστικούς φίλους κ.λ.π, καθότι είναι απολύτως φυσιολογικό, και υπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ των παραπάνω.
 

Απάντηση στο ερώτημα: 

Μπορούν οι μυθομανείς να ελέγξουν τα ψέματα τους ?!.
 
      Οι περισσότεροι μυθομανείς είναι χαρισματικοί άνθρωποι, ειδικά σε ότι αφορά την ικανότητα της ευφράδειας του λόγου τους. Είναι πάντα ετοιμόλογοι, με έμφυτο επικοινωνιακό ταλέντο. Ως παράδειγμα, σε όλους μας έχει συμβεί να έχουμε βρεθεί σε μια παρέα που κάποιο άτομο έχει κλέψει την παράσταση, ή να παρακολουθούμε κάποιον ομιλητή, ο οποίος διηγείται περιστατικά και ιστορίες που μας κίνησαν την προσοχή. Τα παρουσίασε τόσο παραστατικά και πειστικά, που ουδόλως σκεφτήκαμε ότι μπορεί να ήταν δικές του μυθοπλασίες.

 
Κάπως έτσι σαγηνεύουν στην κυριολεξία τον περίγυρο τους οι περισσότεροι μυθομανείς, σε σημείο να χάνουν την αίσθηση της πραγματικότητας καθώς τους συναρπάζει η αποδοχή τους, και έτσι φτάνουν να πιστεύουν και οι ίδιοι στα λεγόμενα τους. Προσωπικά θεωρώ πως αρκετοί απ’ αυτούς που ασχολούνται με την πολιτική ανά τον κόσμο, έχουν τέτοιου είδους στοιχεία στην προσωπικότητα τους. Η έκφραση «λαοπλάνος» .. δεν βγήκε τυχαία !!.
 
       Πέρα αυτών, οι τελευταίες έρευνες καταλήγουν στο συμπέρασμα πως οι μυθομανείς μπορούν να ελέγξουν τα ψέματα τους, μόνο όμως όταν θα αρχίσουν να γίνονται αντιληπτά στο περιβάλλον τους, καθώς οι προσωπικές - οι φιλικές - αλλά και οι επαγγελματικές τους σχέσεις διαταράσσονται σημαντικά, λόγω της έλλειψης εμπιστοσύνης πλέον προς το πρόσωπό τους. Και εάν μάλιστα υπάρξει πιθανότητα να προκληθούν προβλήματα όπως π.χ. νομικής φύσεως.. τότε πολύ απλά αλλάζουν τόπο διαμονής και όλο το βιογραφικό τους απ’ την αρχή !!.  
 
Θεραπευτική αντιμετώπιση της μυθομανίας:
 
      Καθώς λοιπόν, η μερίδα των παθολογικών μυθομανών (που είναι και το μεγαλύτερο ποσοστό), καταφέρνουν να εισπράττουν την επιβεβαίωση που θέλουν από το περιβάλλον τους ή από το πλήθος.. δεν έχουν κανέναν λόγο να θέλουν να “θεραπευτούν”. Επιπλέον, απ' την στιγμή που έχουν καταφέρει να κερδίσουν δυνατές συμπάθειες, έστω κι από λύπη για το άτομο τους.. τους είναι αδιανόητο να πρέπει να παραδεχτούν την απάτη εις βάρος των άλλων !!.
 
Επομένως (επαναλαμβάνω), είναι ελάχιστοι οι θεραπευτές που έχουν εμπειρία σχετικά με την θεραπευτική αντιμετώπιση της Μυθομανίας, παρότι το φαινόμενο δεν είναι διόλου σπάνιο. Αντιθέτως. Κι αυτό οφείλεται στην απουσία διαθέσιμων ατόμων να ζητήσουν βοήθεια για την αποδοχή της πραγματικότητας, έτσι ώστε να έχουμε περισσότερα επιστημονικά συμπεράσματα. 
Αλλά ακόμη και αυτοί οι ελάχιστοι που ζητούν βοήθεια, είναι άτομα που είτε κυριολεκτικά - είτε μεταφορικά «είδαν τον χάρο με τα μάτια τους».. και εφόσον δεν έχουν πλέον άλλη επιλογή, αποφασίζουν να το παλέψουν για έχουν μια θέση στην "Πραγματική Ζωή" !!.
 
 
ΜΑΡΙΑΝΝΑ
*Σύμβουλος σχέσεων - Ψυχαναλύτρια, Ψυχοερευνήτρια*